नागपूर (Nagpur) : राज्य सरकारने उपराजधानीत अत्याधुनिक सिग्नल ऑपरेशन सिस्टिमला मान्यता दिली आहे. शहरातील 185 स्वयंचलित सिग्नलसाठी 196 कोटी रुपयांचा निधी मंजूर झाला आहे. इंटिग्रेटेड इंटेलिजंट ट्रॅफिक मॅनेजमेंट सिस्टीम (IITMS) च्या अंमलबजावणीसाठी टेंडर फॉरमॅट तयार करण्यात येत आहे. मुंबईच्या खाजगी एजन्सीमार्फत प्रत्यक्ष आणि हवाई सर्वेक्षणाच्या अहवालाच्या आधारे ही प्रक्रिया पूर्ण करण्याचे नियोजन आहे. या प्रणालीमध्ये वाहतूक संचालनासोबतच कारवाई केली जाईल. सुरक्षा नियमांचे उल्लंघन केल्यास सुद्धा कारवाई केली जाईल.
सिग्नल काम करत नाहीत
सध्या उपराजधानीत सुमारे 139 ठिकाणी सिग्नल यंत्रणा सुरू आहे, तर अनेक महत्त्वाच्या चौकात सिग्नल बंद ठेवण्यात आले आहेत. पुरेशा देखभालीअभावी अनेक ठिकाणी सिग्नल नीट काम करत नाहीत. अशा स्थितीत शहरातील आयआयटीएमएसच्या 196 कोटींच्या प्रस्तावाला राज्य सरकारने नुकतीच मान्यता दिली आहे. स्मार्ट सिटी व्यवस्थापनाने शहरात आपले जाळे टाकले आहे. या अंतर्गत सुमारे 1030 किमी त्रिज्यामध्ये ऑप्टिक फायबर केबल आणि 3600 हून अधिक कॅमेरे बसवण्यात आले आहेत. आयआयटीएम प्रणाली ऑप्टिक फायबर केबल्स आणि कॅमेरे जोडून कार्यान्वित केली जाईल. त्यासाठी तांत्रिकदृष्ट्या कॅमेऱ्यांमध्ये सुधारणा करण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत. आयआयटीएम प्रणालीसाठी निविदा प्रक्रिया केली जात आहे.
टेंडर प्रक्रिया अंतिम टप्प्यात
राज्यातील इतर शहरांमध्ये अंमलबजावणीसाठी 600 कोटी रुपये खर्च आला आहे, परंतु शहरातील स्मार्ट सिटी प्रकल्पात ऑप्टिक फायबर केबल्स आणि सीसीटीव्ही कॅमेऱ्यांच्या जाळ्यामुळे खर्च कमी झाला आहे. महापालिका प्रशासनही पीपीपी मॉडेलमध्ये 196 कोटी खर्च करून राबविण्याचा प्रयत्न करत आहे. शहरात अंमलबजावणीसाठी मुंबईच्या केपीएमजी कंपनीने सर्वेक्षण करून डीपीआर (तपशील प्रकल्प अहवाल) दिला आहे. या सर्वेक्षणाच्या आधारे महापालिका प्रशासन आता आरएफपी (रिक्वेस्ट फॉर प्रपोजल) तयार करत आहे. आरएफपी प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर जागतिक टेंडर प्रक्रिया केली जाईल.
10 चौकात प्रयोग करण्यात आला आहे
पाच वर्षांपूर्वी प्रायोगिक तत्त्वावर शहरात इंटिग्रेटेड इंटेलिजंट ट्रॅफिक मॅनेजमेंट सिस्टीम लागू करण्यात आली आहे. त्याअंतर्गत खामला चौक ते जपानी गार्डन या मार्गावर स्मार्ट सिग्नल, सेन्सरसह डस्टबिन आणि स्मार्ट दिवे बसविण्यात आले आहेत. या मार्गावरील सुमारे 10 चौकांवर इंटिग्रेटेड इंटेलिजंट ट्रॅफिक मॅनेजमेंट सिस्टीम बसवण्यात आली आहे. 383 स्मार्ट दिव्यांबरोबरच या चौकात 10 ठिकाणी 20 सेन्सर डस्टबीनही बसविण्यात आले आहेत, मात्र केवळ 10 चौकात बसविण्यात आल्याने वाहतूक व्यवस्थेत कोणतीही लक्षणीय सुधारणा झालेली नाही. अशा परिस्थितीत संपूर्ण शहरात ही यंत्रणा कार्यान्वित केल्यास गुणात्मक परिणाम मिळतील, अशी अपेक्षा आहे.
अशी आहे आयआयटीएम प्रणाली आहे:
इंटिग्रेटेड इंटेलिजेंट वाहतूक व्यवस्थापन व्यवस्थेत शहरभरातील वाहतूक सिग्नल आपोआप कार्यान्वित होतील. शहरातील प्रस्तावित 185 सिग्नलवर ऑनलाइन प्रक्रियेद्वारे लक्ष ठेवले जाणार आहे. या अंतर्गत वाहतूक नियंत्रण तसेच सुरक्षेच्या नियमांचे उल्लंघन ऑनलाइन करण्यात येणार आहे. अत्याधुनिक सीसीटीव्ही कॅमेरे सिग्नल ट्रॅफिकची संख्या टिपून महापालिकेच्या स्मार्ट सिटी प्रकल्पाच्या सीओसी (सिटी ऑपरेशन सेंटर) कडे पाठवतील. या ठिकाणाहून वाहतुकीची संख्या नियंत्रित करून, जॅमच्या स्थितीचे निरीक्षण करून, सिग्नलचा प्रकाश नियंत्रित केला जाईल. जड वाहतुकीच्या बाबतीत, ग्रीन सिग्नलचा कालावधी 30 सेकंदांवरून 40 ते 55 सेकंदांपर्यंत वाढविला जाईल. वाहतूक पूर्णपणे सुरू झाल्यामुळे पुढील चौकापर्यंत जाम होणार नाही.
प्रकल्प लवकरच सुरू होईल
शहरातील वर्दळीच्या चौकांमध्ये सिग्नल बंद असताना प्रचंड कोंडीची परिस्थिती निर्माण होते, तर अनेक सिग्नलवर वाहतूक निर्धारित वेळेपूर्वीच सुटते. या स्थितीत संपूर्ण शहरातील 185 सिग्नलवर वाहतुकीच्या प्रमाणात स्वयंचलित सिग्नल ऑपरेशन यंत्रणा कार्यान्वित करण्यात येणार आहे. ही प्रक्रिया अंमलात आणण्यासाठी प्रकल्प प्रशासन एजन्सीला आरएफपीचे अंतिम रूप देण्याचे काम प्रगतीपथावर आहे. ही योजना लवकरच तीन टप्प्यांत राबविण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. अशी माहिती महापालिका आयुक्त राधाकृष्णन बी यांनी दिली.